สอนลูกเรื่องกลางวัน กลางคืน (Teaching Children about Day and Night)
การสอนลูกเรื่องกลางวัน กลางคืน (Teaching Children about Day and Night) หมายถึง การจัดกิจกรรมให้เด็กปฐมวัยได้เรียนรู้ และเห็นถึงสภาพธรรมชาติที่มีกลางวันซึ่งเป็นระยะเวลาตั้งแต่ย่ำรุ่งถึงย่ำค่ำ หรือตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นจนพระอาทิตย์ตก และกลางคืนซึ่งหมายถึงระยะเวลาตั้งแต่ย่ำค่ำถึงย่ำรุ่ง หรือตั้งแต่พระอาทิตย์ตกจนพระอาทิตย์ขึ้น สลับเปลี่ยนหมุนเวียนไปทุกวันๆ ในยามกลางวันคนเราจะเห็นสิ่งต่างๆ จะรู้สึกอบอุ่นและร้อน ตามลำดับเวลาที่ดวงอาทิตย์เปลี่ยนตำแหน่ง เห็นท้องฟ้าสว่าง มีก้อนเมฆเคลื่อนไปบนท้องฟ้า จนกระทั่งดวงอาทิตย์ลับหายไปจากขอบฟ้า คนเราจะเห็นดวงจันทร์ และดวง ดาวมาแทน อากาศรอบตัวเราจะค่อยๆเย็นลง เราจะรู้สึกหนาว จะเข้าไปอยู่ในบ้านเพื่อความอบอุ่น ท้องฟ้าจะมืด เด็กๆได้ไปโรงเรียนในเวลากลางวัน และได้เล่นสนุกสนาน แต่ในเวลากลางคืน ทุกคนจะนอนหลับพักผ่อน ความมืดทำให้เรามองอะ ไรไม่เห็นหรือไม่ชัดเจน เด็กๆมักกลัวความมืด กลัวสัตว์บางชนิดส่งเสียงมาโดยเราไม่เห็นตัวมัน เรื่องราวเหล่านี้อยู่ในชีวิต ประจำวันของคนเราทุกคน สภาพกลางวันกลางคืนเป็นธรรมชาติที่เกิดขึ้นทุกวัน และส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของคน พืช สัตว์ จึงเป็นเรื่องใกล้ตัวเด็กที่เด็กๆควรเรียนรู้ หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2546 จึงกำหนดไว้ในโครงสร้างของหลักสูตร ให้เด็กปฐมวัยได้เรียนสาระเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตัวเด็ก ซึ่งเรื่องกลางวัน กลางคืน เป็นเรื่องหนึ่งที่เกี่ยวกับธรรมชาติดังที่กล่าวมา ที่ควรจัดกิจกรรมการเรียนรู้ เพิ่มพูนประสบการณ์ให้แก่เด็กปฐมวัย
การสอนเรื่องกลางวัน กลางคืนสำคัญอย่างไร?
การกำหนดให้เด็กเรียนรู้เรื่องกลางวัน กลางคืน เป็นเรื่องสำคัญอีกเรื่องหนึ่งดังนี้
- -เป็นวิทยาศาสตร์ คือเป็นความรู้ที่ได้จากการสังเกต และค้นคว้าเชิงประจักษ์ กลางวัน กลางคืนเป็นเรื่องราวเกี่ยว กับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมรอบตัวเด็ก ที่มีการค้นคว้าไว้ มีหลักฐานที่นำมาจัดไว้อย่างเป็นระเบียบ จึงควรสนับสนุนให้เด็กเรียนรู้
- -เป็นเรื่องใกล้ตัวเด็ก สิ่งต่างๆที่มีชีวิต คือ คน พืช สัตว์ ล้วนมีวิถีชีวิตที่เกี่ยวข้องกับกลางวัน กลางคืนทั้งสิ้น เช่น การตื่นนอนและเห็นสรรพสิ่งต่างๆได้ จากแสงอาทิตย์ที่ปรากฏให้เห็นในเวลากลางวัน พืชจะเจริญเติบโตเมื่อได้รับแสงอา ทิตย์ นกกาโบยบินออกหากินในเวลากลางวันเป็นส่วนมาก และในเวลากลางคืน เราจะนอนหลับพักผ่อน เรามองเห็นดวงจันทร์ ดวงดาว เมื่อท้องฟ้ามืดในยามกลางคืน สัตว์บางชนิดส่งเสียง และออกหากินในเวลากลางคืน ฯลฯ
- -เป็นการสร้างความตระหนักรู้ถึงคุณค่าของธรรมชาติ เป็นสิ่งจำเป็นที่ควรปลูกฝังให้เด็ก เพื่อการนำไปใช้และรัก ษาธรรมชาติ กลางวันเราได้รับแสงสว่างและความร้อนจากดวงอาทิตย์ เราได้ถนอมอาหารโดยอาศัยความร้อนจากแสงอา ทิตย์ ต้นไม้เจริญเติบโต เพราะใช้แสงอาทิตย์เป็นปัจจัยในการปรุงอาหาร คนเราและสัตว์ก็กินพืชเป็นอาหารอย่างเป็นวงจร สิ่งที่กล่าวมาเป็นเรื่องที่คนเราควรรู้คุณประโยชน์และรักษาธรรมชาติไว้
- -เด็กปฐมวัยควรได้รับการพัฒนาทักษะในการดำรงชีวิตให้อยู่รอดท่ามกลางธรรมชาติ จึงควรเรียนรู้ความเป็นธรรม ชาติของสรรพสิ่งที่อยู่รอบตัว รวมทั้งเรื่องกลางวัน กลางคืน เพื่อนำไปสู่การแก้ปัญหา
- -เรื่องราวของธรรมชาติรอบตัวเป็นของการเกิดขึ้นอย่างมีเหตุผล จึงสามารถนำไปสร้างนิสัยความสงสัยใคร่รู้ให้แก่เด็กได้เป็นอย่างดี จะทำให้เด็กสนุกที่จะเรียนรู้ด้วยการสังเกต และตรวจสอบข้อสงสัย ซึ่งเป็นกระบวนการแสวงหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์
การสอนเรื่องกลางวัน กลางคืนมีประโยชน์ต่อเด็กอย่างไร?
- -การเรียนรู้เรื่องกลางวัน กลางคืน จะเป็นการตอบสนองธรรมชาติของเด็กปฐมวัย ที่สนใจใคร่รู้เรื่องราวธรรมชาติและสิ่งต่างๆรอบตัว เราจะสังเกตเห็นว่าเด็กจะร่าเริงเบิกบาน เมื่อเขาวิ่งเล่นกลางแสงแดดอุ่นๆ ฟังเสียงนกร้อง และเล่นทำเสียงเลียนแบบได้ เด็กจะพอใจที่ได้เห็นสรรพสิ่งทั้งหลาย และได้สัมผัสสิ่งเหล่านั้น จึงเป็นโอกาสทองที่ผู้ใหญ่จะสนับสนุนให้เด็กเรียนรู้ธรรมชาติอย่างมีความสุข และสนุกที่จะค้นคว้าต่อไป
- -เด็กจะเกิดคุณลักษณะที่พึงประสงค์ คือการมีเจตคติที่ดีทางวิทยาศาสตร์ ได้แก่ การเป็นคนช่างสังเกตสภาพธรรม ชาติของกลางวันกลางคืน รู้เหตุและผลของสิ่งที่เกี่ยวกับกลางวัน กลางคืน เช่น กลางวันมีดวงอาทิตย์ ที่ทำให้เกิดแสง แสงเมื่อส่องกระทบตัวเราจึงเป็นเงา เด็กจะรู้จักคิดสงสัย และถามคำถามง่ายๆเหมาะสมตามวัย ที่สามารถนำไปสู่การแก้ปัญหาและการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆได้ต่อไป
- -การที่เด็กเข้าใจและชื่นชอบธรรมชาติ เป็นความงดงามของจิตใจที่นำไปสู่การรู้คุณค่าของธรรมชาติ ที่จะใช้และรักษาธรรมชาติให้คงอยู่อย่างเหมาะสม
- เด็กจะเกิดทักษะการแสวงหาความรู้ เพราะเด็กมีโอกาสสังเกต และตรวจสอบข้อสงสัยเรื่องกลางวัน กลางคืนที่เป็นเรื่องธรรมชาติ
ครูสอนเรื่องกลางวัน กลางคืนให้ลูกที่โรงเรียนอย่างไร?
- -กิจกรรมสร้างสรรค์ ครูอาจให้เด็กระบายสีภาพเหตุการณ์ กลางวัน กลางคืน เช่น ภาพดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ดวง ดาว ท้องฟ้ายามกลางวัน หรือภาพเหตุการณ์กลางคืน ภาพนกฮูก ค้างคาว หนูซึ่งเป็นสัตว์ที่ออกหากินเวลากลางคืน ภาพไก่ขันยามเช้า ภาพเด็กๆไปโรงเรียน แสดงเวลายามเช้าผ่านงาน ฉีก ตัดกระดาษอย่างอิสระ หรือนำกระดาษรูปทรงเรขาคณิตมาออกแบบ สิ่งที่เกี่ยวกับกลางวัน กลางคืน เช่น ตัดรูปวงกลมเป็นดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์เต็มดวง ตัดครึ่งวงกลมเป็นดวงจันทร์ครึ่งดวง เป็นต้น
- -กิจกรรมเสริมประสบการณ์ ครูอาจกำหนดสาระสำคัญเรื่องกลางวัน กลางคืน เช่น คนเราทำงานในเวลากลางวัน กลางคืน แตกต่างตามลักษณะเวลาและสภาพที่ปรากฏ การเลือกใช้อุปกรณ์หรือสิ่งของ ต้องเลือกใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะเวลา เช่น กลางวันที่แดดจ้าต้องสวมหมวก กางร่ม กลางคืนอากาศเย็นต้องห่มผ้าห่ม อาจมีการทดลอง เรื่อง กลางวัน กลาง คืน
- -กิจกรรมเสรี ครูอาจจัดมุมวิทยาศาสตร์ให้เด็กได้ทดลองเรื่องกลางวันกลางคืน เช่น ทดลองเรื่องการเกิดเงาหรือเชิดหุ่นเงา ที่เกิดจากการแสงส่องกระทบวัตถุทึบแสง จัดมุมหนังสือเกี่ยวกับกลางวันกลางคืนให้เด็กได้อ่าน เป็นต้น
- -กิจกรรมกลางแจ้ง ให้เด็กๆได้วิ่งเล่นที่สนาม เห็นแสงแดดและสิ่งต่างๆรอบตัว เล่นเกมวิ่งเล่นจับเงา วิ่งเหยียบเงาของเพื่อน
- -กิจกรรมเคลื่อนไหวและจังหวะ เมื่อครูให้สัญญาณจากเครื่องดนตรี เด็กจะเคลื่อนไหวพื้นฐาน แล้วเคลื่อนไหวแสดงท่าทางประกอบคำบรรยายเรื่อง กลางวัน กลางคืน เช่น กลางวันดวงอาทิตย์ดวงกลมๆ ส่องแดดจ้า ร้อนจริงๆ เด็กๆสวมหมวกเดินออกจากบ้านไป กลางคืนวันนี้ เราเห็นดวงจันทร์กลมๆ ส่องแสงสว่างนวลตาเย็นตาดีจริง
- -เกมการศึกษา เล่นจับกลุ่มภาพกับเหตุการณ์ เช่น จัดภาพสัตว์ที่หากินในเวลากลางวัน เช่น นกกระจอก นกพิราบ สุนัข ไก่ เป็ด ฯลฯ และภาพสัตว์หากินในเวลากลางคืน เช่น หนู นกเค้าแมว เสือ เป็น
พ่อแม่ ผู้ปกครองจะสอนลูกเรื่องกลางวัน กลางคืนอย่างไร?
พ่อแม่ ผู้ปกครองจะสอนลูกเรื่องกลางวัน กลางคืน ที่บ้านได้ดังนี้
- -สนทนาพูดคุยกับลูก ใช้คำว่า กลางวัน กลางคืน เช้า สาย บ่าย เย็น มืดค่ำ รุ่งเช้า สอดคล้องกับสภาพธรรมชาติขณะ นั้น เพื่อให้ลูกเข้าใจจากภาษา โดยมีสถานการณ์จริงเป็นสื่อเชื่อมโยงให้ลูกเข้าใจ เช่น เวลานี้เป็นเวลากลางคืนแล้ว เราเข้านอนกันเถอะ กลางคืนมืดเรามองไม่เห็น เราจึงต้องเปิดไฟ กลางวันแดดร้อนจ้า หนูควรสวมหมวก กลางวันเรามองเห็นต้น ไม้ ดอกไม้สวยนะ ตอนบ่ายแดดร้อนจัด เราเล่นในที่ร่มเงาไม้ ฯลฯ
- -ชวนลูกมองท้องฟ้าในเวลาเช้าตรู่ (การดูท้องฟ้าเวลาสายๆ หรือเที่ยงวันและบ่าย แสงอาทิตย์เป็นอันตรายต่อสาย ตาเด็ก ควรดูยามเช้าและเย็นๆ มีแสงแดดอ่อนๆ) และยามเย็น ดูดวงอาทิตย์ขึ้นและตกจากขอบฟ้า สีท้องฟ้าใส สว่าง เป็นธรรมชาติของกลางวัน และดูท้องฟ้าเวลาดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าไปแล้ว จะเห็นดวงจันทร์รูปร่างแตกต่างกันไปทุกวัน เห็นดวงดาว และเห็นท้องฟ้ามืดดำ หรือน้ำเงินเข้ม เป็นเวลากลางคืน
- -ธรรมชาติของคนและสัตว์บางประเภท จะพักผ่อนในเวลากลางคืนและตื่นเวลาเช้า เป็นข้อสังเกตที่พ่อแม่ชวนลูก คิด และเห็นจากชีวิตประจำวัน สำหรับเด็กวัย 3 ขวบแล้ว จะสนใจและเข้าใจตนเองบ้างแล้ว ตลอดจนเห็นธรรมชาติของสัตว์เลี้ยงใกล้ตัว เช่น เวลายามเย็น นก ไก่ จะเข้าเกาะคอน และหยุดส่งเสียง เป็ดจะซุกหน้าเข้าปีกและหลับตา ตัวเด็กเองก็ง่วงนอน ตรงข้ามกันในเวลากลางวัน นับตั้งแต่เช้าตรู่ ไก่จะส่งเสียงขัน และคุ้ยเขี่ยดินหาอาหาร นกกาหว่าจะส่งเสียงร้อง เป็ดจะเริ่มไซ้ดิน เด็กเองจะรู้สึกสดชื่นและลุกขึ้นจากที่นอน
- -ให้ลูกทำกิจวัตรประจำวันด้วยตนเอง โดยใช้เวลากลางวันกลางคืนเป็นข้อกำหนด เริ่มจากยามเช้า ฟ้าสว่าง เราตื่นนอน เราจะล้างหน้า แปรงฟัน อาบน้ำไปโรงเรียน เมื่อเรากลับจากโรงเรียน เราได้พักผ่อนกับครอบครัว และรับประทานอา หารเย็น จนท้องฟ้ามืดเช่นนี้เป็นเวลากลางคืน เด็กๆเข้านอน ต้องแปรงฟัน สวดมนต์ไหว้พระ และเข้านอน
- -จัดหากระดาษสี สี กาว กรรไกร เชือก และเศษวัสดุเหลือใช้ ให้ลูกวาดภาพ ระบายสี หรือฉีก พับ ตัด ปะกระดาษเป็นภาพดวงอาทิตย์ ดวงดาว เมฆ ดวงจันทร์ ที่แสดงถึงกลางวัน กลางคืน
- ร้องเพลง ท่องคำคล้องจอง เล่านิทาน ทายปริศนาคำทายที่เกี่ยวกับกลางวัน กลางคืน
- -นำลูกไปแหล่งเรียนรู้วิทยาศาสตร์ในท้องถิ่นที่จัดแสดงการเกิดกลางวัน กลางคืน เช่น ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึก ษา ท้องฟ้าจำลองกรุงเทพ มีศูนย์เครือข่ายใน 15 แห่งทั่วประเทศ โดยจำแนกเป็นศูนย์ที่ใช้ชื่อแบบเดียวกับส่วนกลาง จำนวน 13 แห่ง ในจังหวัดต่างๆ เช่น ที่รังสิต จังหวัดปทุมธานี จังหวัดสมุทรสาคร ตรัง นครศรีธรรมราช ยะลา อุบลราชธานี นคร ราชสีมา สระแก้ว ขอนแก่น ลำปาง กาญจนบุรี พระนครศรีอยุธยา นครสวรรค์
- -เด็กวัย 5 ขวบ เริ่มเข้าใจการหมุนเวียนเปลี่ยนวันแล้ว แต่พ่อแม่ควรเพิ่มประสบการณ์การใช้เครื่องมือกำหนดวัน ได้แก่ นาฬิกา ปฏิทิน ใช้ควบคู่กับการทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน เมื่อเริ่มวันใหม่ ชวนลูกดูและอ่านจากปฏิทิน วันนี้วันที่เท่าไหร่ เป็นวันอะไร (จันทร์ถึงอาทิตย์) กิจวัตรประจำวันของลูกทำอะไร เวลาเท่าไหร่ (ตื่นนอน รับประทานอาหาร เดิน ทางไปโรงเรียน ) ช่วงเวลานี้ลูกจะเห็นแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ คือเวลากลางวัน จนช่วงบ่าย และค่ำ ปฏิบัติเช่นกัน แต่เป็นการสื่อสารให้ลูกรู้จักโดยไม่เคร่งเครียดหรือทำอย่างเป็นทางการ
- -เล่นเกมสนุกๆ ให้หยอกล้อกับลูกวัยเตาะแตะ เช่น เล่นหลับตา ลืมตา ควบคู่กับคำพูดว่า กลางคืน กลางวัน เช่น กลางวัน (ลูกลืมตา) กลางคืน (ลูกหลับตา) หรือเปลี่ยนเป็นพ่อแม่พูดว่าลืมตา ลูกต้องพูดว่า กลางวัน เมื่อพูดว่า หลับตา ลูกจะพูดว่า กลางคืน เกมนี้เด็กจะรู้เพิ่มว่า กลางวันเราตื่น กลางคืนเรานอนพักผ่อน อีกเกมเหนึ่งมีการเล่นคล้ายๆกัน ใช้ฝ่ามือคว่ำแทนคำว่า กลางคืน (มืด) และหงายฝ่ามือใช้แทนคำว่า กลางวัน (สว่าง) นอกจากจะได้เพิ่มพูนความรู้ว่า เห็นดวงอาทิตย์ในเวลากลางวัน และแสงจากดวงอาทิตย์ทำให้เรามองเห็น และกลางคืนไม่เห็นดวงอาทิตย์ จึงมืด นอกจากนี้ การเล่นพูดที่สนุกสนาน และทำท่าทางอย่างรวดเร็ว ถูกต้อง เป็นการฝึกสมองทั้งซีกซ้ายและซีกขวาให้ทำงานอย่างสมดุล
เกร็ดความรู้เพื่อครู
กลางวัน กลางคืน เป็นธรรมชาติ มีสาเหตุมาจาก
- -โลกหมุนรอบตัวเองเป็นเวลา 1 วันหรือ 24 ชั่วโมง พร้อมๆกับโลกหมุนรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบ เป็นเวลา 1 ปี หรือ 325 วัน จึงเป็นเหตุให้โลกด้านที่หันเข้าหาดวงอาทิตย์ ได้รับแสงสว่างจากดวงอาทิตย์จึงเป็นเวลากลางวัน ตรงข้ามกันด้านที่หันหลังให้ดวงอาทิตย์จะไม่เห็นดวงอาทิตย์ จะเป็นเวลากลางคืน
- -ดวงจันทร์อยู่ใกล้โลก และหมุนรอบโลกไปพร้อมๆกับที่โลกหมุนรอบตัวเองและรอบดวงอาทิตย์ เมื่อโลกด้านที่ไม่ได้รับแสงอาทิตย์ ท้องฟ้าจะมืด คนเราจึงเห็นดวงจันทร์ แต่ในเวลากลางวัน ดวงอาทิตย์ส่องแสงสว่างมาก ทำให้คนเราไม่เห็นดวงจันทร์
- ผู้เขียน
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ บุบผา เรืองรอง
- อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช
- อ้างอิง
- http://taamkru.com/th/%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99-%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%99/?fbclid=IwAR2IUjdpY1D5DJh0sSKuiqsT2awD_YKXZNn8vEuGCw42z5FJZ9ir5rJs_rQ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น